W roku szkolnym 2023/2024 zapraszamy uczniów do udziału w dwóch cyklach spotkań:
cykl pierwszy – adresowany szczególnie do uczniów klas maturalnych
cykl drugi – z wykładami skierowanymi do uczniów szkół podstawowych oraz wykładami dla uczniów szkół ponadpodstawowych
Tarnowskie Piątki Chemiczne:
DLA UCZNIÓW KLAS MATURALNYCH
piątek 6 października 2023 r., godz. 10.00
dla uczniów klas maturalnych
dr hab. Rafał Kurczab, prof. Uczelni „Surfaktanty, środki powierzchniowo czynne,
a może tenzydy?”
Te trzy określenia są równoważne i odnoszą się do grupy substancji chemicznych, które mają zdolność gromadzenia się na powierzchni zetknięcia roztworu z fazą gazową (powietrze), ciekłą (np. olej) lub stałą (powierzchnia naczynia, tkaniny itp.). Obniża to napięcie powierzchniowe na granicy faz i dzięki temu substancja powierzchniowo czynna wykazuje właściwości emulgujące, myjące i piorące. Z czego wynika ta właściwość i jakie ma zastosowanie? Odpowiedź znajdziecie na wykładzie
piątek 13 października 2023 r. godz., 10.00
dla uczniów klas maturalnych
dr inż. Piotr Niemiec „O piorunach, żabach i skaczących mnichach.”
Podczas wykładu omówiona zostanie geneza odkrycia elektryczności i prądu stałego. Zdefiniowane zostaną pojęcia ładunku, prądu stałego i jego chemicznego wykorzystania na przykładzie procesów elektrolizy oraz szeroko rozumianych ogniw elektrochemicznych.
Poznacie również przykłady wykorzystania elektrochemii przez współczesny przemysł
(np. samochodowy czy zbrojeniowy).
piątek 20 października 2023 r., godz. 10.00
dla uczniów klas maturalnych
dr Małgorzata Martowicz, prof. Uczelni „Ile chemii jest w kosmetykach?”
Stosujemy średnio 7 różnych produktów kosmetycznych dziennie. Kosmetyki te zawierają substancje chemiczne, zarówno pochodzenia naturalnego jak i syntetyczne. Receptury kosmetyków tworzone są tak, aby spełniały oczekiwania konsumentów oraz szereg rygorystycznych wymagań w zakresie bezpieczeństwa, właściwości aplikacyjnych
i skuteczności działania. Czy zatem kosmetyki naturalne są bardziej bezpieczne niż kosmetyki konwencjonalne?
piątek 10 listopada 2023 r., godz. 10.00
dla uczniów klas maturalnych
mgr Iwona Karoń „Kilka słów o estrach.”
Estry stanowią najliczniejszą grupę związków chemicznych w przyrodzie, a ponieważ
są źródłem przyjemnych, owocowo-kwiatowych aromatów zazwyczaj kojarzymy je
z perfumami, kosmetykami czy esencjami zapachowymi. Ale czy rzeczywiście estry mają tak wąską gamę zastosowań? Zróżnicowane właściwości fizykochemiczne estrów sprawiają, że znajdują one zastosowanie w przemyśle lotniczym, rakietach oraz profesjonalnym motosporcie. Czym jeszcze mogą nas zaskoczyć?
piątek 17 listopada 2023 r., godz. 10.00
dla uczniów klas maturalnych
dr hab. Rafał Kurczab, prof. Uczelni „Kiedy mydło nie myje?”
Głównym składnikiem mydła, proszku do prania czy szamponu są surfaktanty. To związki chemiczne, które odgrywają główną rolę w procesie usuwania brudu. Jeśli stężenie surfaktantów w roztworze wzrośnie powyżej pewnej wartości (zwanej CMC) to powstają asocjaty cząsteczek surfaktantów zwane micelami. O micelach, CMC i mechanizmie usuwania brudu będziecie mogli posłuchać na wykładzie.
piątek 24 listopada 2023 r., godz. 10.00
dla uczniów klas maturalnych
dr inż. Piotr Niemiec „Kwantowy świat – dlaczego wierzysz w to co widzisz?”
Na wykładzie poruszony zostanie temat dwóch komplementarnych sposobów postrzegania świata: klasycznego i kwantowego. Omówione zostaną podobieństwa, różnice oraz ograniczenia z jakimi na co dzień zmagają się chemicy teoretycy. Odpowiemy na pytania jak bardzo można zaufać nawet najbardziej złożonym eksperymentom i czy rzeczywiście wszystko można zobaczyć. Przekonamy się czy świat może być jeszcze szybszy niż jest obecnie.
Tarnowskie Piątki Chemiczne:
DLA UCZNIÓW KLAS 1 – 3 LICEÓW, 1 – 4 TECHNIKÓW ORAZ KLAS 7 – 8 SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
piątek 8 marca 2024 r., godz. 10.00
dla uczniów klas 7 -8 szkół podstawowych
dr Agata Lada, „Królowa Róż”
Jakie cenne właściwości ma róża, którą uznano za królową róż? Gdzie ma swoje królestwo? Jakie związki chemiczne odpowiadają za wyjątkowe właściwości róży? Podczas wykładu omówione zostaną dawne i współczesne metody pozyskiwania olejku różanego. Będziecie mogli posłuchać o tym kto pierwszy pozyskał olejek różany, kiedy powstała pierwsza nowoczesna fabryka produkcji olejku różanego i co sprawia, że to najdroższy olejek świata.
piątek 22 marca 2024 r., godz. 10.00
dla uczniów liceów i techników
dr inż. Piotr Niemiec, „Co nas nie zabije to nas wzmocni – wiem co jem.”
Na wykładzie omówiona zostanie wybrana rodzina składników żywności, jej chemizm
a także wpływ na zdrowie człowieka. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie czy
w kontekście spożywanych produktów prawdziwe jest powiedzenie „Co nas nie zabije to nas wzmocni”? A może raczej powinno ono brzmieć: „Może nas nie zabije, ale również nas nie wzmocni”?
piątek 5 kwietnia 2024 r., godz. 10.00
dla uczniów klas 7 -8 szkół podstawowych
dr Agata Lada, „Podwodny skarb.”
Wykorzystywane od najdawniejszych czasów przez człowieka glony stanowią bogate źródło substancji leczniczych, odżywczych i kosmetycznych. Podczas wykładu odkryjemy niezwykłe właściwości jakie skrywają w sobie algi. Wyjaśnimy czym jest laminaryna, karagen czy galaktany. Objaśnimy co wspólnego z komórkami macierzystymi ma kwas algininowy. Powiemy jak cenną substancję zawiera w sobie słodkowodna alga – Heamatococcus pluviallis i jak można pozyskać cenne składniki z glonów.
piątek 12 kwietnia 2024 r., godz. 10.00
dla uczniów liceów i techników
mgr Iwona Karoń, „Poznajcie nitryle.”
Ludzie byli i są narażani na działanie szkodliwych substancji Czasami dzieje się to przypadkiem i nieświadomie, a czasami celowo, aby zabić pojedynczą osobę lub nawet dużą grupę ludzi. Ale skoro rozpoznamy jakiś związek jako truciznę to dlaczego go nie likwidujemy i nie zabraniamy jego dalszej produkcji? Substancje groźne i niebezpieczne mogą być również pożyteczne i znaleźć praktyczne zastosowanie zarówno w przemyśle jak i w codziennym życiu. Czy cyjanowodór i jego związki mogą być pożyteczne?
piątek 19 kwietnia 2024 r., godz. 10.00
dla uczniów klas 7 -8 szkół podstawowych
dr Małgorzata Martowicz, prof. Uczelni, „Czy świat bez polimerów może istnieć?”
Od początku istnienia życia na Ziemi naturalne polimery były niezbędne, aby to życie mogło istnieć. Tak jest do dziś – naturalne polimery budują nasz organizm. Ale człowiek poszukuje coraz to nowych materiałów i przezwycięża ograniczenia, jakie stwarzają materiały dane przez naturę. Podobnie jak w przeszłości następowały po sobie epoka kamienia, brązu i żelaza, tak od początku XX w. trwa niezmiennie epoka tworzyw sztucznych bazujących na polimerach.
piątek 26 kwietnia 2024 r., godz. 10.00
dla uczniów liceów i techników
dr hab. Rafał Kurczab, prof. Uczelni „Dlaczego w ciepłe, letnie dni ryby łapią powietrze znad lustra wody?”
Ryby do życia potrzebują tlenu, podobnie jak inne organizmy żywe. Pobierają ten cenny pierwiastek z wody, a raczej „filtrują” wodę z rozpuszczonego w niej tlenu.
Dlaczego w zimie ryby mogą przeżyć na dnie bez dostępu do powietrza, ale w lecie już nie? Odpowiedzialna jest za to rozpuszczalność tlenu w wodzie. O rozpuszczalności różnych substancji w wodzie (gazowych i stałych), przyczynach i skutkach opowiemy na wykładzie na kilku ciekawych, z życia wziętych przykładach.