Premiera książki „Językoznawstwo, stylistyka, kultura”

Nakładem Wydawnictwa Diecezji Tarnowskiej BIBLOS ukazała się publikacja „Językoznawstwo, stylistyka, kultura” powstała pod redakcją naukową pracowników Katedry Filologii Polskiej – dr Krystyny Choińskiej, prof. Uczelni i dr hab. Małgorzaty Pachowicz, prof. Uczelni. Książka stanowi hołd złożony profesorowi Aleksandrowi Wilkoniowi, wybitnemu językoznawcy, wieloletniemu pracownikowi naukowemu i dydaktycznemu naszej Uczelni.

Monografia „Językoznawstwo, stylistyka, kultura” jest dopełnieniem publikacji „Język nam dano jako dar nieba. Wybór pism profesora Aleksandra Wilkonia przygotowany z okazji jubileuszu 60-lecia pracy naukowo-dydaktycznej profesora” (red. naukowa K. Choińska, M. Pachowicz, Tarnów 2018), w której znalazły się ważniejsze prace profesora mające niebagatelny wpływ na rozwój polskiego językoznawstwa.

24 stycznia 2019 roku w murach naszej Uczelni uczestniczyliśmy w uroczystych obchodach jubileuszu 60-lecia pracy naukowo-dydaktycznej prof. dra hab. Aleksandra Wilkonia. Spotkanie, w którym wzięło udział wielu gości z różnych ośrodków akademickich, a także rodzina, przyjaciele i wychowankowie profesora, pozwoliło podsumować ogromny dorobek i zasługi jubilata. Podczas konferencji naukowej, będącej częścią obchodów, wygłoszono wiele cennych refleksji, a część z nich znalazła się w książce „Językoznawstwo, stylistyka, kultura”.

Pierwsza część publikacji – „Aleksander Wilkoń – człowiek pióra i filologicznego trudu” – zawiera teksty o charakterze laudacyjnym. Autorzy artykułów przybliżają czytelnikom biografię profesora, a także wnikliwie i z wielkim szacunkiem opisują ogromny i znaczący dorobek naukowy profesora. Tak o prof. Aleksandrze Wilkoniu pisze, w pierwszym artykule tomu („Osiągnąć mądrość – Aleksander Wilkoń jako humanista”), prof. Kazimierz Ożóg: Wilkoń to humanista, który z prawdziwą swobodą, lekkością, swoistą wolnością porusza się w świecie znaków językowych, różnych innych struktur znaczeniowych, symbolicznych obrazów, tekstów, znaków kultury, dzieł sztuki. To wspaniały, wolny w swojej mądrości i całkowicie zrealizowany Człowiek, rozpoznający znaki czasu (czasów), autorytet zabierający głos nie tylko w fascynujących Go sprawach filologicznych, w kwestiach kultury, historii myśli, ale oceniający stan cywilizacji i idei współczesnego Zachodu […]. Z kolei prof. Jadwiga Kowalikowa przedstawiła życiorys językoznawcy w formie jowialnej liryki („Wilkoniologia stosowana w świetle imiennictwa i aleksandroznawstwa”):

[…]

Nim pojawił się Wilkoń wybitny naukowiec,

był studentem, magistrem, doktorem w Krakowie

znanym w swym środowisku. Z opinii wynika

tych, co się wychowali w murach Gołębnika,

rówieśników i młodszych kolegów, wkład duży

wnosił w życie naukowe, chętnie radą służył,

zręcznie wykorzystując wszystkie możliwości,

by przed Taszyckim bronić swojej tożsamości.

[…]

Kolejną część, dotyczącą m.in. kwestii związanych z historią języka i stylistyką, otwiera tekst prof. Bogusława Dunaja „Krótki opis długiej historii języka”, w której autor przedstawia własną koncepcję periodyzacji dziejów języka polskiego. Profesor wyróżnia w historii naszego języka dwie wielkie epoki: […] A. Od początku wyodrębniania się polszczyzny z zespołów dialektów lechickich do ukształtowania się podstaw języka literackiego, B. Od powstania języka literackiego do czasów dzisiejszych. Jak sam autor wskazuje przedstawione w tekście założenia teoretyczne, obudowane zwięzłym opisem wybranych zjawisk językowych, mogą stanowić przyczynek do szerszej dyskusji dotyczącej omawianych spraw. Podobną tematykę podejmuje prof. Stanisław Dubisz w artykule „Periodyzacja dziejów polszczyzny a ewolucja metodologii badań lingwistycznych”. Autor omawia trzy etapy kształtowania się badań nad historią języka polskiego związane z rozwojem kolejnych metodologii językoznawczych; a są to etapy: młodogramatyczny, strukturalistyczno-socjologizujący i socjolingwistyczno-komunikacyjny. W tej samej części prof. Aldona Skudrzyk przedstawia refleksje dotyczące ekspansywnego charakteru skrótów, będącego wynikiem dążenia użytkowników języka do ekonomiczności wypowiedzi. Oprócz pozytywnego odziaływania socjalizującego autorka zauważa także negatywne skutki omawianej tendencji: […] skrótowce stawać się mogą narzędziem wykluczenia ze wspólnoty, ich nieznajomość narażać mówiącego na śmieszność lub drwinę.

Na część ostatnią składają się artykuły naukowe tematycznie związane z kulturą, literaturą i edukacją. Znajdziemy tam m.in. tekst prof. Franciszka Ziejki pt. „Juliusza Słowackiego droga z Montmarte’u na Wawel”, zawierający opis starań o przeniesienie prochów polskiego romantyka z Francji do Polski, które rozpoczęli pod koniec lat osiemdziesiątych XIX wieku studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego. Fascynująca, szczegółowo opisana przez autora, historia kończy swój bieg dopiero 28 czerwca 1927, kiedy to złożono trumnę z ciałem poety na Wawelu. O innym polskim wieszczu pisze prof. Marek Piechota w artykule: „Mickiewicz o literaturze chińskiej – chińscy literaturoznawcy o Mickiewiczu. Rekonesans”. Dowiadujemy się z niego m.in., że […] Adam Mickiewicz postrzega ogrom tekstów literatury chińskiej jako zagrożenie dla literatur europejskich, przede wszystkim dla klasycznej literatury łacińskiej […]. Niechęci poety nie odwzajemnili jednak chińscy literaturoznawcy, o czym warto przeczytać w przywoływanym artykule. W jednym z tekstów o edukacji („Wprowadzenie do językoznawstwa w nauczaniu akademickim) prof. Zofia Cygal-Krupa, wychodząc od oceny przygotowania merytorycznego kandydatów na studia polonistyczne, dokonuje analizy realizacji tematu metodologii językoznawczej w dydaktyce akademickiej na przykładzie jednego z przedmiotów wpisanego w plan studiów na kierunku filologia polska w PWSZ w Tarnowie.

Wyszczególnione wyżej teksty stanowią tylko część bogatego zbioru artykułów składających się na monografię „Językoznawstwo, stylistyka, kultura”. Książka zainteresuje wszystkich miłośników języka, literatury, edukacji i, szerzej, kultury. Mulitdyscyplinarny charakter dzieła wskazuje, że uczniowie i przyjaciele prof. Aleksandra Wilkonia realizują swoje dociekania badawcze, sięgając po różnorodną tematykę; tak jak sam profesor, który nigdy nie zamykał swoich zainteresowań w obszarze jednej dziedziny naukowej.

Oba tomy wydane z okazji jubileuszu profesora Aleksandra Wilkonia stanowią początek serii wydawniczej „UTINAM COGITES”, w ramach której wydawane będą zarówno autorskie dzieła naukowców związanych z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Tarnowie, jaki i monografie tematyczne.